کاتاف یا کات آف ( Rev limiter یا Cut Off) در خودرو چیست؟

کاتاف یا کات آف (Cut Off) در خودرو، به عنوان یک محدودیت حیاتی برای دور موتور عمل می‌کند و از آسیب‌های جدی به موتور جلوگیری می‌کند. این مکانیزم ایمنی، در حقیقت یک مرز سرخ نامرئی است که از عبور دور موتور از حد مجاز جلوگیری می‌کند و روشی برای کنترل کردن دور موتورهای احتراقی (دیزلی-بنزینی) است.

کاتتاف مکانیزمی برای حفاظت از موتور در برابر دور موتور بالا است و باعث می‌شود در حالتی که موتور به لحاظ مکانیکی قادر به کارکردن در آن دور را ندارد، دور موتور از حد استاندارد و ایمن بالاتر نرود.

برای اجرای کات آف، سیستم سوخت رسانی سوخت تغذیه موتور را قطع می‌کند و باعث می‌شود دور موتور بالا تر از حد مجاز نرود. این عمل سبب می‌شود تا موتور آسیب نبیند و استهلاک موتور در پایین ترین حد ممکن حفظ شود. عدد کاتاف یا کات آف توسط کارخانه خودرو ساز بر روی خودرو اعمال می‌شود و کمپانی تعیین می‌کند که موتور در چه دور موتوری کات آف کند. دور موتور کات آف در کیلومتر خودرو در قسمت دور موتور (RPM) معمولا با رنگ قرمز نشان (REV LIMITER) داده می‌شود.

کاتاف یا کات آف در خودروهای کاربراتوری

در خودروهایی که از سیستم سوخت رسانی کاربراتوری استفاده می‌کنند، خود قطعه ی کاربراتور که وظیفه ی مخلوط کردن سوخت و هوا را دارد عمل کنترل کردن دور موتور یا کاتاف کردن را انجام می‌دهد.

کاربراتورها انواع مختلفی دارند و اساس کاری آنها با یکدیگر متفاوت است اما به صورت کلی در کاربراتورهایی که از سوزن یا ژیگلور متحرک استفاده می‌شود با محدود کردن حرکت سوزن یا ژيگلور باعث می‌شود سوخت بیشتر به سمت مانیفولد هوای موتور نرود تا دور موتور در حد خود ثابت بماند. اینگونه کاربراتور کات آف را برای حفاظت از موتور اجرا می کند. در موتور سیکلت هایی که از کاربراتور استفاده می‌کنند دقیقا همین روش برای کاتاف موتور سیکلت استفاده می‌شود.

کاتاف یا کات آف در خودروهای انژکتوری

در خودروهایی که از سیستم سوخت رسانی انژکتوری برای تغذیه موتورها استفاده می‌کنند، ایسیو موتور وظیفه دارد تا عمل کاتاف یا کات آف بر روی موتور اجرا کند و اجازه ندهد تا دور موتور از محدوده مجاز بالا تر رود.

تمامی عملکرد موتور در سیستم سوخت رسانی انژکتور زیر نظر کامپیوتر خودرو یا ایسیو (ECU) می‌باشد و ایسیو، دور موتور را توسط سنسور دور موتور متوجه می‌شود و زمانی که موتور به دور موتوری رسید که نباید بیشتر از آن دور موتور بالاتر رود، ایسیو با محدود کردن پاشش انژکتورها سوخت تغذیه موتور را محدود می‌کند و باعث می‌شود که دور موتور افزایش پیدا نکند. ایسیو موتور با توجه به برنامه نرم افزاری که بر روی آن قرار دارد عملیات کاتاف یا کات آف (Cut Off) را انجام می‌دهد.

این بدین معناست که به عنوان مثال در موتور خودرو آریسان و روآ یا پیکان، محدوده دور موتور قرمز رنگ یا کات آف دور ۵۲۰۰ می‌باشد. اما در موتور XU7 این عدد بر روی ۶۰۰۰ می‌باشد و دلیل تفاوت عدد کاتاف این دو موتور بر اساس قطعات مورد استفاده در این دو موتور،‌ آلیاژ قطعات استفاده شده در موتور، حجم استاندارد کارتل روغن، سرعت برگشت روغن در موتور، میزان تحمل قطعاتی که از میل لنگ نیرو می‌گیرند مانند دینام و واتر پمپ و… و درنهایت طراحی و مهندسی متفاوت این موتور می‌باشد.

دلیل تفاوت صدای کاتاف کاربراتور با کاتاف انژکتور

در خودروهایی که از سیستم انژکتور برای سیستم سوخت رسانی خودرو استفاده می‌کنند صدای مقطعی دارند اما در خودرو های کاربراتوری صدای یکنواخت. در خودرو های کاربراتوری به دلیل محدودیت حرکت سوزن یا ژيگلور و ثابت بودن آن صدای موتور و دور موتور به صورت یکنواخت روی یک دور موتور ثابت می‌ماند.

دلیل صدای مُقَطع در خودروهای انژکتوری به این دلیل است که به عنوان مثال در برنامه ریزی این ایسیو مشخص شده است که در دور موتور ۶۲۰۸ ایسیو پاشش سوخت توسط انژکتور ها را قطع کند و دوباره در دور موتور ۶۱۴۴ اجازه دهد تا انژکتورها دوباره پاشش کنند. اختلاف این ۶۴ دور در دقیقه باعث می شود تا صدای مقطعی در حالت کات آف کردن خودروهای انژکتوری به وجود آید.

◉ آشنایی با مزایا و معایب سیستم سوخت رسانی انژکتور و کاربراتور

◉ انواع سیستم سوخت رسانی و پاشش سوخت

◉ دوره تخصصی سوخت رسانی + آموزش تنظیم موتور خودرو

حذف کردن کات آف خودرو و عواقب حذف کاتاف

ممکن است برای علاقه مندان به ریمپ و تیونینگ این سوال پیش آید که، آیا می‌توانیم کاتاف خودرو را حذف کنیم؟ بله می‌شود این کار را انجام داد! شما می‌توانید با ریمپ کردن و دسترسی به جداولی که اعداد کاتاف در آنها وجود دارد عدد کاتاف را به یک عدد فوق العاده بالا تغییر دهیم و عملا ایسیو موتور خودرو تا آن دور موتوری که برنامه ریزی کردیم قطع پاشش را اجرا نمی‌کند و اجازه می‌دهد تا دور موتور افزایش پیدا کند.

احتمال انفجار موتور در صورت حذف کات اف (Cut Off)

همان‌طور که در بالا گفتیم حذف کاتاف خودرو امکانپذیر است، اما این عمل قطعا باعث منفجر شدن موتور، یاتاقان زدن و شاتون زدن موتور شود چرا که هر موتور بنا بر مهندسی خاص خودش و آلیاژ و قطعات استفاده شده در آن تا یک دور موتوری توانایی این را دارد که فشار ناشی از دور موتورهای بالا را تحمل کند و اگر دور موتور از آستانه اطمینان گذر کند بی شک باعث آسیب دیدگی بسیار جدی موتور می‌شود.

تا چه عددی می‌توانیم کاتاف خودرو را بالا ببریم؟

با توجه به اینکه عدد کاتاف خودرو یک عددی است که توسط مهندسین شرکت خودرو ساز محاسبه شده است که استهلاک موتور افزایش پیدا نکند، پیشنهاد می‌کنیم که در صورت فابریک بودن موتور خودرو به هیچ‌وجه به دنبال افزایش کاتاف خودرو نباشید. برخی از تیونرهایی که خودروها را برای مسابقات و پیست آماده می‌کنند، کاتاف خودرو را جهت افزایش راندمان بالا می برند. اما دقت داشته باشید که بالا بردن کاتاف خودرو بدون اصلاح شدن قطعات موتور باعث افزایش راندمان موتور نمی‌شود و فقط باعث افزایش استهلاک و آسیب دیدگی موتور خودرو می‌شود.

در واقع در خودروهایی که مشاهده می‌کنید که تا ۸۰۰۰ دور بر دقیقه یا بالاتر دور می‌خورند، یاتاقان ها، پیسیتون ها، شاتون ها و میل لنگ و سیستم روغن کاری و خنک کاری موتور تغییر کرده و تقویت شده است تا موتور بتواند به صورت ایمن به دور موتور های بالا تر دست پیدا کند.

نکات مهم در مورد کاتاف

• هر خودرو دارای حد کاتاف متفاوتی است که توسط سازنده تعیین می‌شود.
• افزایش کاتاف باید با دقت و توسط متخصص انجام شود.
• در خودروهای استاندارد، افزایش کاتاف معمولاً توصیه نمی‌شود.
• رانندگی با دور موتور بالا می‌تواند باعث افزایش مصرف سوخت و آلایندگی شود.

کاتاف رگباری چیست؟

کات آف رگباری یک نوع کاتاف با حد فواصل کم برای قطع و وصل کردن پاشش سوخت توسط ایسیو می‌باشد. تفاوت کاتاف یا کات آف معمولی خودرو با کات آف رگباری فقط فاصله ی کمتر دور موتوری که پاشش قطع می‌شود و دور موتوری که دوباره پاشش وصل می‌شود، که این باعث می شود تا صدای موتور یا اگزوز یک صدای زنبوری یا مقطع می‌شود.

معمولا کسانی که به خودرو علاقه مند هستند و یا کسانی که به تیونینگ و ریمپ کردن خودرو علاقه دارند با ریمپ کردن و دست بردن به نرم افزار ایسیو اعداد کاتاف را در ایسیو تغییر می‌دهند و این حد فاصله را کمتر می‌کنند که باعث اجرای کاتاف رگباری بر روی خودرو می‌شود.

❂ ویدیو ریمپ کاتاف رگباری کوییک ❂

آیا خودرو ها به صورت فابریک کات آف رگباری دارند؟

شرکت های خودرو سازی های مختلف هرکدام با یک استراژی خودرو تولید می کنند و ممکن است بعضی از شرکت ها این اعداد کاتاف را نزدیک به یکدیگر در ایسیو برنامه ریزی کنند که باعث صدای کاتاف رگباری شود. کمپانی هایی که خودروهای هایپر کار و یا سوپر اسپرت و یا اسپرت تولید می‌کنند معمولا به صورت فابریک و کارخانه ای کاتاف رگباری را دارا هستند و برای اجرای این حالت نیازی به ریمپ خودرو نیست.

خودروهایی مانند هایلوکس لندکروز و یا حتی خودروهای ایرانی مثل پژو پارس موتور زانتیا و زانتیا از خودرو هایی هستند که به صورت فابریک و کارخانه ای فاصله ی اعداد کاتاف خودرو های آنها کم است و کاتاف آنها حالت رگباری دارد اما همه خودرو ها به صورت فابریک کات آف رگباری ندارند.

آیا کاتاف زدن برای موتور ضرر دارد؟

کاتاف یا کات آف زدن موتور به مدت زیاد باعث می‌شود تا تنش و فشار در قطعات داخلی موتور بالا رود و در نهایت باعث خستگی، خراشیدگی و یا بالا رفتن بیش از حد موتور شود که قطعا برای موتور خوب نیست و باعث کوتاه شدن عمر موتور و بالا رفتن استهلاک موتور می‌شود.

اما کاتاف زدن در حد چند ثانیه کوتاه در صورت سالم بودن موتور برای موتور ضرری ندارد و ممکن است گاهی حتی اتفاق بیافتد. مانند هنگام سبقت و یا شیب های سخت. زمانی که شما تا انتها پدال گاز را می‌فشارید و موتور خودرو کات اف می‌کند اگر سطح روغن موتور کم باشد می‌تواند آسیب جدی مثل یاتاقان زدن و شاتون زدن موتور شود.

هارد کاتاف (Hard Cut Off) چیست؟

بعضی از تیونرها و کسانی که در حوزه ریمپ کردن خودرو دستی بر آتش دارند، صرفا برای زیبایی و صدای بهتر اگزوز با برنامه ریزی مجدد ایسیو (ECU Remapping) در واقع با ریمپ ایسیو و با تغییر دادن چندین جدول ایسیو حالتی را برای موتور ایجاد می‌کنند که موتور خودرو در زمان کات اف زدن هم به رگباری کاتاف کند و هم بک فایر بزند.

یعنی زمانی که دور موتور به محدوده کات اف رسید همزمان با کات اف رگباری از اگزوز خودرو شعله آتش خارج می‌شود که به آن بک فایر هم می گویند. معمولا در خودروهای تنفس طبیعی که در خودروهایی که در دسته بندی سوپر اسپرت و هایپر کارها قرار نمی‌گیرند به صورت فابریک توسط کارخانه بک فایر نمی‌زنند و می‌توان با ریمپ کردن این حالت را شبیه سازی کرد.

اگر به دوره های آموزشی ریمپ ECU علاقه دارید پیشنهاد می کنیم از سرفصل های دوره ریمپ ایسیو دیدن کنید؛

اگر به ریمپ ECU علاقه دارید پیشنهاد می کنیم مقالات زیر را هم مطالعه کنید؛

ما در صفحه اینستاگرام SKPPART ویدیوهای آموزشی زیادی درباره ریمپ خودرو و کاتاف داریم. اگر علاقه مند هستید حتما مشاهده کنید.