کم شدن آب رادیاتور یکی از مشکلات رایجی است که رانندگان خودروها با آن مواجه می‌شوند. این مشکل میتواند به سرعت منجر به مشکلات جدی موتور شود و هزینه‌های تعمیرات سنگینی را به دنبال داشته باشد. مایع خنک‌کننده موتور یا همان ضد یخ، نقش حیاتی در کنترل دمای موتور خودرو دارد.
بدون وجود مایع خنک‌کننده کافی، موتور خودرو در معرض خطر حرارت بیش از حد قرار می‌گیرد که این امر میتواند منجر به آسیب‌های جبران‌ناپذیری به موتور شود. در این مقاله، به بررسی ۹ دلیل اصلی کم شدن سطح آب رادیاتور و راهکارهای رفع آنها خواهیم پرداخت تا بتوانید از سلامت موتور خودرویتان اطمینان حاصل کنید.
اهمیت وجود مایع خنک کننده در رادیاتور
نقش مایع خنک کننده موتور یا همان ضد یخ در کنترل دما و درجه حرارت موتور خودرو بر کسی پوشیده نیست. موتور خودرو در اثر احتراق مخلوط بنزین و هوا در داخل سیلندر باعث می شود که حرارت آن افزایش پیدا کند. اگر این حرارت تولید شده کنترل نشود، دمای دیواره سیلندر به حدی افزایش می یابد که اگر از یک حد بیشتر شود و برای خنک کاری آن چاره ای اندیشیده نشود موتور دچار حرارت کاذب شده و ریسک ذوب شدن رینگ داخل پیستون و جام شدن موتور بسیار افزایش می یابد.
در اثر فعل و انفعالات داخلی موتور در هنگام کارکردن، دمای موتور می تواند تا ۵۰۰ درجه سانتیگراد افزایش یابد و تنها مایع رادیاتور است که این دما را در محدوده ایمن کارکرد موتور کاهش می دهد. همانطوری که قبلاً نیز گفته شد، در صورت خیلی داغ شدن موتور، آسیب های بسیار جدی به موتور خودرو وارد می شود که تعمیر آن هزینه های بسیار سنگینی بر روی دستتان خواهد گذاشت. بنابراین، مایع خنک کننده موتور عضو بسیار مهمی از چرخه کاری موتور خودرو است که باید مرتباً کنترل شود و نسبت به پایین آمدن سطح آن باید حساسیت به خرج داد.
قسمت های موتور و شلنگ ها و همچنین رادیاتور خودرو باید همیشه با مایع خنک کننده (کولانت یا ترکیب آب مقطر و ضد یخ) پر بوده و کم نشود.
برای اطمینان از این موضوع، نیاز است تا هر چند روز یک بار، مقدار مایع خنک کننده خودرویتان را از طریق نگاه کردن به منبع انبساط خودرو و یا درب رادیاتور سطح مایع خنک کننده را چک کنید و اگر متوجه شدید که خودروی شما حتی به مقدار کم (حتی به اندازه یک استکان) آب کم می کند، به شما پیشنهاد می کنیم که هر چه سریعتر دست به کار شوید و خودرویتان را به یک مکانیک نشان دهید.
تیم فنی SKP به شما عزیزان توصیه می کند در صورتی که دارای خودرو پژو ۲۰۶، پراید و خودروهای مدل بالاتر که مجهز به منبع انبساط هستند، هستید تا حد امکان سطح مایع خنک کننده را بدون باز کردن درب رادیاتور و یا منبط انبساط بازدید نمایید، چرا که معمولاً باز و بسته کردن مداوم درب های رادیاتور باعث خرابی زودهنگام آن ها می شود. همچنین هیچ وقت درب منبع انبساط را در زمان گرم بودن آب آن باز نکنید.
در هر حالت باید به اندازه کافی صبر کنید تا مایع خنک کننده به اندازه کافی سرد شود و بعد از آن اقدام به باز کردن درب آن نمایید. معمولاً آب کم کردن خودرو توسط رانندگان سهل انگاری شده و بررسی آن را به تعویق می اندازند. که این مورد می تواند باعث آسیب های جدی به موتور و حتی سوختن واشر سرسیلندر شود.
خرابی درب رادیاتور
درب رادیاتور یکی از اجزای کلیدی سیستم خنک‌کننده موتور است و همچنین میتواند یکی از دلایل مهم کم شدن آب رادیاتور باشد که این قطعه مسئول حفظ فشار مناسب در سیستم می‌باشد. در شرایط عادی، درب رادیاتور با کمک فنر، مسیر ورود و خروج آب را کنترل می‌کند. اما در صورتی که فنر یا سوپاپ درب رادیاتور خراب شود، ممکن است مسیر ورود یا خروج آب به طور نامناسبی باز یا بسته شود که این امر میتواند منجر به کاهش یا افزایش سطح آب رادیاتور شود.
از آنجایی که در اثر بالا رفتن حرارت، آب دچار فشردگی می شود، این فشردگی به فنر پشت درب رادیاتور و یا منبع انبساط فشار وارد می کند و باعث می شود که فنر آن جمع شود در نتیجه با جمع شدن فنر یک مسیر ورودی و یا خروجی آب باز می شود. در صورتی که این سوپاپ یا فنر داخل درب رادیاتور خراب شود، مسیر ورود و یا خروجی آب همیشه باز یا بسته می ماند و این خود می تواند باعث کم و یا زیاد شدن آب رادیاتور خودروی شما بشود.
ضدیخ علاوه بر اسمی که دارد یعنی ضد یخ بودن و جلوگیری از یخ زدن آب رادیاتور، خاصیت ضد جوش و ضد تبخیر شدن هم دارد. در صورتی که در سیستم خنک کننده موتور از ضد یخ استفاده نشود، مایع خنک کننده در اثر حرارت بسیار بالای موتور به مرور بخار می شود و علائم کم شدن آب را در خودرویتان مشاهده می کنید. خرابی درب رادیاتور و بخار شدن آب در اثر عدم استفاده از ضد یخ موردی است که معمولاً با هم اتفاق می افتند.
کم شدن آب رادیاتور در اثر بخار شدن آب معمولاً بخاطر خرابی درب رادیاتور است که با چک کردن درب آن به راحتی قابل تشخیص است. سایر مواردی که باعث کم شدن آب رادیاتور خودروی شما می شوند، اکثراً بخاطر نشتی آب هستند. این نشتی آب می تواند در اثر فرسودگی اورینگ و قطعات مخصوص آب بندی و یا خوردگی خود قطعات به وجود بیاید. این مورد ساده ترین حالت کم شدن آب است که با دنبال کردن رد آب از هر کدام از قطعات که نشتی آب داشته باشند به راحتی معلوم می شود. در مواردی که خودرو شما دچار نشتی آب شده است به خصوص در مواردی که دارای ضد یخ می باشد، اثرات رد نشتی آب و ضد یخ به راحتی آشکار می شوند.
علایم خرابی درب رادیاتور
- کاهش ناگهانی سطح مایع خنک‌کننده
- بروز بخار از درب رادیاتور
- افزایش دمای موتور به طور ناگهانی
در صورت مشاهده هر یک از علائم فوق، توصیه می‌شود فوراً درب رادیاتور را بررسی کرده و در صورت لزوم آن را تعویض نمایید. همچنین استفاده از درب رادیاتور با کیفیت و مطابق با مشخصات کارخانه تولیدی میتواند از بروز این مشکل جلوگیری کند.
از جمله مواردی که می تواند نشتی آب در آنها اتفاق بیفتد موارد زیر هستند:
سوراخ شدن رادیاتور
همانطور که می دانید، رادیاتور نقش اصلی در تبادل حرارت و خنک‌سازی مایع خنک‌کننده دارد که در تمامی خودروها در قسمت جلوی خودرو قرار می گیرد و با برخورد هوا (در اثر حرکت خودرو یا کار کردن فن ها) با پره های رادیاتور آب را خنک می کند. رادیاتور ممکن است بر اثر تصادفات و یا فرسودگی در اثر کارکرد زیاد دچار سوراخ شدگی شود.
اگر سوراخ ایجاد شده در رادیاتور ریز باشد با جوش دادن آن، می توان رادیاتور را زنده کرد. در سوراخ‌های کوچک معمولاً قابل جوشکاری هستند، اما سوراخ‌های بزرگ‌تر نیاز به تعویض کل رادیاتور دارند.
رادیاتور نقش اصلی در تبادل حرارت و خنک‌سازی مایع خنک‌کننده دارد. در برخی از مواقع سوراخ شدن رادیاتور قابل تعمیر است. سوراخ شدن رادیاتور میتواند ناشی از تصادفات، فرسودگی یا حتی خوردگی باشد. سوراخ‌های کوچک معمولاً قابل جوشکاری هستند، اما سوراخ‌های بزرگ‌تر نیاز به تعویض کل رادیاتور دارند.
علایم سوراخ شدن رادیاتور
- نشتی مایع خنک‌کننده از زیر خودرو
- کاهش تدریجی سطح مایع خنک‌کننده
- بروز زنگ زدگی یا بقایای آب در اطراف رادیاتور
در صورت تشخیص سوراخ شدن رادیاتور، بسته به اندازه سوراخ، اقدام به جوشکاری یا تعویض رادیاتور نمایید. همچنین استفاده از رادیاتور با کیفیت و مقاوم در برابر خوردگی میتواند از بروز این مشکل جلوگیری کند.
نشتی از شلنگ ها و اتصالات
نشتی آب همچنین می تواند در اثر فرسودگی اتصالات و جنت های آب به وجود بیاید. هر کدام از اتصالات اگر دچار نشتی شده باشند از اطراف شلنگ و یا خود شلنگ (در صورت فرسوده بودن) اثرات آب و یا ضد یخ به صورت چشمی قابل مشاهده هستند. معمولاً لوله های بالا و پایین رادیاتور که مسیر ورود و خروج آب به رادیاتور هستند بیشتر دچار نشتی آب می شوند.
این نشتی‌ها معمولاً در محل اتصال شلنگ‌ها به رادیاتور یا واترپمپ رخ می‌دهند و با مشاهده قطرات آب یا بقایای مایع خنک‌کننده قابل تشخیص هستند.
علائم نشتی از شلنگ‌ها و اتصالات
- وجود لکه‌های آب در اطراف شلنگ‌ها
- کاهش سطح مایع خنک‌کننده بدون دلیل مشخص
- بروز بخار از اتصالات خراب
شناسایی محل دقیق نشتی و تعویض شلنگ‌ها یا اتصالات آسیب‌دیده به منظور جلوگیری از کاهش سطح آب رادیاتور. همچنین استفاده از شلنگ‌های با کیفیت و مقاوم در برابر فشار و دما میتواند از بروز این مشکل جلوگیری کند.
سوراخ بودن رادیاتور بخاری
رادیاتور بخاری داخل محفظه داشبورد قرار می گیرد و در واقع یک نوع رادیاتور کوچک است که علاوه بر آنکه وظیفه گرم کردن داخل کابین را بر عهده دارد، به خنک کنندگی مایع خنک کننده موتور نیز کمک می کند. به دلیل سهل انگاری راننده ها در عدم استفاده از ضدیخ، و استفاده از آب لوله کشی شهری معمولاً به دلیل ریز بودن منافذ رادیاتور بخاری دچار گرفتگی می شوند و با فشار آوردن واتر پمپ به رادیاتور بخاری دچار سوراخ شدن می شود.
اوایل صبح شنیدن صدای شرشر آب از داخل داشبورد و آب جمع شدن در کف خودرو از علائم سوراخ شدن رادیاتور بخاری است.
علایم سوراخ شدن رادیاتور بخاری
- صدای شرشر آب از داخل داشبورد
- آب جمع شده در کف خودرو
- کاهش عملکرد گرمایی داخل کابین
بررسی و تعمیر رادیاتور بخاری در صورت مشاهده هر یک از علائم فوق. استفاده از ضد یخ با کیفیت و جلوگیری از استفاده از آب لوله‌کشی شهری میتواند از بروز این مشکل و از کم شدن آب رادیاتور جلوگیری کند.
خرابی واترپمپ
اصلی ترین قطعه جهت به گردش درآوردن مایع خنک کننده در موتور، واتر پمپ می باشد. برای آشنایی بیشتر با واتر پمپ مقاله “واتر پمپ خودرو چیست + علایم خرابی و زمان تعویض” را مطالعه کنید. در حال حاضر در خودروهای دارای تنفس طبیعی از واتر پمپ های مکانیکی استفاده می شود.
در خودروهای دارای سیستم پرخوران و یا همان توربو به دلیل اینکه توربو مستقیماً با دودهای خروجی موتور سروکار دارد حرارت آن بسیار بالا خواهد بود لذا نیاز است که حتی بعد از خاموش شدن موتور نیز گردش آب داشته باشیم تا خنک کاری سیستم، حتی بعد از خاموش کردن موتور نیز ادامه داشته باشد. لذا در تعدادی از خودروهای مجهز به سیستم توربو از واترپمپ های برقی استفاده می شود.
از آنجایی که بیشترین فشار آب در واترپمپ وجود دارد لذا عملیات آب بندی آن باید بسیار قوی اجرا شود و در صورت داشتن هر گونه نشتی و یا خوردگی، اثرات نشت آب به وضوح مشاهده می شود. بی ربط نیست که خدمتتان عرض کنیم که در صورتی که پره های واترپمپ نیز دچار خوردگی شوند، گردش آب در مدار خنک کنندگی موتور متوقف شده و مجدداً ریسک داغ شدن بیش از حد موتور وجود دارد.
علایم خرابی واترپمپ
- صدای غیرمعمول از اطراف واترپمپ
- کاهش کارایی سیستم خنک‌کننده
- افزایش دمای موتور
در صورت تشخیص خرابی واترپمپ، توصیه می‌شود فوراً آن را تعویض کنید تا از آسیب‌های بیشتر به موتور جلوگیری شود. همچنین استفاده از واترپمپ‌های با کیفیت و مقاوم در برابر فشار و دما میتواند از بروز این مشکل جلوگیری کند.
خرابی ترموستات
خرابی ترموستات مانند خوردگی پره های رادیاتور در صورتی خرابی، نمی تواند باعث نشتی و یا کم شدن آب رادیاتور شود، ولی در صورت قفل کردن و در حالت بسته ماندن، مسیر گردش آب را مسدود می نماید و عملاً مایع خنک کننده در مدار گردش نخواهد داشت و از آنجایی که فشار آب پشت ترموستات زیاد خواهد شد، می تواند به اتصالات و واشرها فشار مضاعف وارد کند. اگر با ترموستات آشنایی کامل ندارید مقاله “ترموستات خودرو چیست؟ ۴ علایم خرابی ترموستات” را مطالعه کنید.
ذکر این نکته ضروری است که با قفل شدن ترموستات، قبل از آنکه ابزارهای آب بندی آسیب ببینند، احتمالاً واشر سرسیلندر خودروی شما آسیب خواهد دید و هزینه های بسیار سنگین بر دستتان خواهد گذاشت.
پیشنهاد مطالعه: ترموستات برقی خودرو چیست؟
علایم خرابی ترموستات
- افزایش غیرطبیعی دمای موتور
- کاهش جریان مایع خنک‌کننده
- بروز علائم ناهنجار در سیستم خنک‌کننده
بررسی و تعویض ترموستات در صورت مشاهده هر یک از علائم فوق. استفاده از ترموستات‌های با کیفیت و مناسب با موتور خودرو میتواند از بروز این مشکل جلوگیری کند.
خرابی واشر سرسیلندر
واشر سرسیلندر وظیفه های مختلفی بر عهده دارد. یکی از این وظایفی که در خودرو انجام می دهد، آب بندی مدار آب و روغن موتور است. در صورت استفاده طولانی مدت از آب لوله کشی شهری در موتور، واشر سر سیلندر دچار فرسودگی شده و آب به مدار روغن و یا حتی به محفظه احتراق راه پیدا کرده و علاوه بر کم کردن آب، باعث بد کار کردن و بد روشن شدن موتور نیز بشود. از شایع ترین علائم سوختن واشر سر سیلندر ترکیب شدن آب و روغن در موتور می باشد.
علایم خرابی واشر سر سیلندر
- ترکیب شدن آب و روغن در موتور
- بروز دود سفید از اگزوز
- کاهش عملکرد موتور
در صورت تشخیص خرابی واشر سرسیلندر، نیاز به تعویض آن و تعمیر موتور به وسیله متخصصین خودرو خواهید داشت. همچنین استفاده از واشر‌های با کیفیت و مقاوم در برابر فشار و حرارت میتواند از بروز این مشکل جلوگیری کند.
فرسودگی شدن بوش سیلندر و یا اورینگ های بوش سیلندر
در موتور هایی که دارای بوش تر هستند مانند موتورهای معروف TU3 و XU7 خرابی و یا فرسودگی اورینگ های دور بوش و یا خود بوش باعث کم شدن مایع خنک کننده موتور شما می شود. این مورد از جمله موارد مخفی کم شدن آب رادیاتور هستند که برای رفع عیب آن متأسفانه باید موتور خودرو شما باز شود.
علایم فرسودگی اورینگ ها
- کاهش سطح مایع خنک‌کننده بدون نشانه ظاهری نشتی
- بروز علائم ناهنجار در عملکرد موتور
- افزایش دمای موتور
در صورت تشخیص فرسودگی اورینگ‌ها، نیاز به تعویض آنها و تعمیر موتور خواهید داشت. استفاده از اورینگ‌های با کیفیت و مقاوم در برابر حرارت و فشار میتواند از بروز این مشکل جلوگیری کند.
ترک خوردن بلوک موتور
به دلیل مجهز بودن بلوک های موتور به پولکی مسی، احتمال ترک خوردن بلوک موتور کمتر از دیگر عوامل است مگر آنکه خودرویی در اثر تصادف بلوک موتور آن ترک بخورد. این عامل به عنوان آخرین و بعید ترین عامل برای آب کم کردن خودرو به حساب می آید.
در صورتی که ترک بلوک موتور خودرویتان کم باشد، می توان با جوش دادن آن را نجات داد و مجدداً احیا کرد. ولی اگر ترک آن از یک حدی بیشتر باشد، بلوک موتور قابل تعمیر نبوده و مجبور به تعویض آن می باشید.
علایم ترک خوردن بلوک موتور
- نشتی مایع خنک‌کننده در نقاط غیرمعمول
- افزایش دمای موتور به طور ناگهانی
- نیاز به تعویض یا تعمیر بلوک موتور
در صورت تشخیص ترک خوردن بلوک موتور، بسته به شدت ترک، نیاز به جوشکاری یا تعویض بلوک موتور خواهید داشت. استفاده از بلوک موتورهای با کیفیت و مقاوم در برابر فشار و حرارت میتواند از بروز این مشکل جلوگیری کند.
نکات کلیدی برای جلوگیری از کم شدن آب رادیاتور
برای جلوگیری از کم شدن آب رادیاتور خودرو و حفظ سلامت موتور خودرو، رعایت نکات زیر توصیه می‌شود:
- بررسی منظم سطح مایع خنک‌کننده: هر چند روز یک بار سطح مایع خنک‌کننده را بررسی کنید و در صورت نیاز آن را تکمیل نمایید.
- استفاده از ضد یخ با کیفیت: همیشه از ترکیب مناسب آب و ضد یخ استفاده کنید تا از افزایش نقطه جوش و کاهش نقطه انجماد مایع خنک‌کننده جلوگیری شود.
- بازرسی دوره‌ای سیستم خنک‌کننده: هر سال یک بار سیستم خنک‌کننده خودرو را به طور کامل بررسی کنید تا از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری شود.
- اجتناب از استفاده از آب لوله‌کشی شهری: استفاده از آب لوله‌کشی شهری میتواند باعث رسوب و گرفتگی سیستم خنک‌کننده شود. بهتر است از آب مقطر و ضد یخ استفاده کنید.
- عدم تعویق تعمیرات نشتی‌ها: در صورت مشاهده هرگونه نشتی، سریعاً به تعمیر آن بپردازید تا از آسیب‌های بیشتر به موتور جلوگیری شود.
- استفاده از قطعات اورجینال و با کیفیت: استفاده از قطعات اورجینال و با کیفیت در سیستم خنک‌کننده میتواند از بروز مشکلات متعدد جلوگیری کند.
- رانندگی محتاطانه: از رانندگی با سرعت‌های بسیار بالا و در شرایط سخت که میتواند فشار اضافی بر سیستم خنک‌کننده وارد کند، خودداری کنید.
نتیجه گیری
در این مقاله به بررسی ۹ دلیل اصلی کم شدن آب رادیاتور پرداختیم. برای حفظ سلامت موتور خودرو، توصیه می‌شود که سطح مایع خنک‌کننده را به طور منظم بررسی کرده و در صورت مشاهده هرگونه کاهش، سریعاً اقدامات لازم را انجام دهید. همچنین، استفاده از ضد یخ با کیفیت و جلوگیری از استفاده از آب لوله‌کشی شهری میتواند از بسیاری از مشکلات ناشی از کم شدن آب رادیاتور جلوگیری کند.
