در ابتدا باید گفته شود که وظیفه ی کاتالیزور در خودرو این است که انتشار گاز های گلخانه ای تولید شده توسط موتور احتراقی را کاهش دهد تا محیط زیست سالم تری داشته باشیم. کاتالیزور در مسیز اگزوز خودرو قرار دارد و انتشار گاز های هیدرو کربن (HC) و منواکسید کربن (CO) و اکسید های نیتروژن (NOx) را کاهش دهد. از طرفی استفاده از کاتالیزور ها برای دریافت استاندارد آلایندگی خودرو الزامیست.
ویدیو روشهای ساده تست کاتالیزور خودرو
در چه خودروهایی کاتالیزور وجود دارد؟
در ایران تمامی خودروهایی که با استاندارد آلایندگی یورو ۲ و بالا تولید شده اند دارای کاتالیزور هستند. تفاوتی نمیکند که آن خودرو پراید مدل ۱۳۸۶ باشد و یا دنا با مدل ۱۴۰۱ همگی دارای کاتالیزور هستند. و اکثرا مالکین خودرو توجهی به قطعه کاتالیزور ندارند تا زمانی که زمان معاینه فنی فرا میرسد و به علت بالا بودن آلایندگی خودرو ، خودرو از تست ها مردود میشود.
چه عواملی باعث پرشدن و کیپ شدن کاتالیزور خودرو میشود؟
- غنی سوزی (بیشتر بودن نسبت سوخت به هوا)
- استفاده از سوخت بی کیفیت
- روغن سوزی خودرو
- نشتی مایع خنک کننده موتور به اگزوز
نشانه های خرابی کاتالیزور چیست؟
- روشن شدن چراغ چک خودرو
- بروز خطاهایی در ارتباط با سنسور اکسیژن
- سخت روشن شدن خودرو
- سرخ شدن کاتالیزور
- شنیدن صدای تق تق از کاتالیزور (به معنای خورد شدن کاتالیزور میباشد)
روش های تست کاتالیزور خودرو
کیپ شدن اگزوز
شما میتوانید با استفاده از دستگاه دیاگ کاتالیزور خودرو را عیب یابی کنید. با استفاده از یک پارچه با دست خود خروجی اگزوز را کیپ کنید همزمان پارامتر سنسور فشار هوای مانیفولد را ببینید. با کیپ کردن مسیر اگزوز سریعا باید فشار مانیفولد افزایش یابد.
اگر پارامتر سنسور فشار مانیفولد (سنسور مپ) با تاخیر بالا رفت و در حالت نرمال هم عددی بالا تر از رنج استاندارد نشان میدهد به معنی خرابی کاتالیزور خودرو میباشد. توجه داشته باشید که اگر در سیستم اگزوز خودرو نشتی و فرار هوا وجود داشته باشد صدای نشتی را میشنوید و تست شما به درستی انجام نمی شود و فشار مانیفولد خودرو بالا نخواهد رفت.
باز کردن مسیر فرعی
پر شدن کاتالیزور خودرو به راحتی اجازه خروج به دودهای حاصل از احتراق خودرو نمیدهد و این بر روی تنفس خودرو تاثیر بسزایی میگذارد. این عمل باعث میشود دود ها به درستی از محفظه احتراق تخلیه نشوند و جرم هوای ورودی را کاهش دهد. در نتیجه موتور خودرو کمتر هوای تازه تنفس میکند که دچار افت توان قابل ملاحظه ای میگردد.
برای تست کاتالیزور خودرو، شما می توانید با باز کردن و یا شل کردن اتصالات کاتالیزور یک مسیر فرعی برای خارج شدن دود اگزوز درست کنید. حالا با خودرو رانندگی کنید اگر خودرو به حالت اولیه بازگشت و توان مطلوبی را از موتور حس کردید به معنی کیپ بودن کاتالیزور خودرو شما میباشد و باید برای تعویض کاتالیزور خودرو خود اقدام کنید. این روش تست با بازکردن مسیر فرعی صدای اگزوز افزایش مییابد.
استفاده از دماسنج مادون قرمز
موتور را روشن کنید و اجازه دهید خودرو حدود ۲۰ دقیقه در حالت درجا کار کند تا به دمای کار برسد. یا ماشین خود را به بزرگراه ببرید و سپس به خانه برگردید. ماشین خود را روی یک سطح صاف پارک کنید، گیربکس خود را روی پارک (اتوماتیک) یا خلاص(دستی) قرار دهید.
اگر به راحتی به جلو یا عقب مبدل کاتالیزوری دسترسی ندارید، وسیله نقلیه خود را با استفاده از جک بالابر، بالا بیاورید و با خیال راحت آن را روی پایه های جک نگه دارید. دمای لوله ورودی که به قسمت جلوی مبدل کاتالیزور وصل می شود را اندازه گیری کنید و به این مقدار توجه کنید. سپس، دمای لوله خروجی را که به قسمت پشتی مبدل کاتالیزوری متصل می شود را اندازه گیری کنید و این مقدار را یادداشت کنید.
اگر کاتالیزور از کار افتاده باشد، دمای جلو تقریباً با دمای عقب یکسان یا بالاتر خواهد بود. در یک کاتالیزور سالم، قسمت خروجی کاتالیزور ۲۰+ درجه گرمتر از قسمت ورودی خواهد بود.
روش های تجربی تست کاتالیزور
روش های زیادی برای تست کاتالیزور خودرو وجود دارد که این موارد از جمله مواردی است که میتوانید با اطمینان کامل تست کنید که کاتالیزور خودرو شما خراب است یا خیر. در این میان روش های تجربی هم وجود دارد که بعضی از تعمیرکاران و مالکین خودرو انجام میدهند اما مواردی مثل نشتی در مدار اگزوز و متفاوت بودن سیستم های خودرو ممکن است که بر روی هر خودرویی این تست ها قابل استناد نباشند.
یکی از این روش ها، کیپ کردن اگزوز با دست میباشد که بر اثر دمای گاز خروجی به صورت تجربی می توان گفت که کاتالیزور کیپ شده است و یا خیر و یا روش دیگر تست حجم دود خروجی است که اگر حجم گاز خروجی از اگزوز کم شده باشد به معنی گرفتگی کاتالیزور میباشد. که وجود نشتی در اگزوز باعث اشتباه در هر دو این تست ها میشود.
سخن پایانی
در این مقاله روش هایی برای تست کاتالیزور خودرو را معرفی کردیم. اما ممکن است با توجه به مدل ها و تکنولوژی های خودروها روش های تست کاتالیزور متفاوت باشد. اگر شما مالک خودرو هستید و نشانه هایی از کیپ شدن و خراب شدن کاتالیزور خودرویتان میبینید، بهتر است در اولین فرصت به یک تعمییرکار متخصص مراجعه کنید تا به صورت دقیق کاتالیزور خودرو شما را تست و بررسی کند.
مقالات زیر نیز برای شما مفید هستند
| راههای کاهش آلودگی اگزوز |
| نسبت استوکیومتری چیست؟ |
| سنسور مپ، مپ سنسور یا سنسور تی مپ چیست؟ |
| سنسور اکسیژن چیست؟ آشنایی با انواع سنسور اکسيژن خودرو |
مشاهده ویدیوهای آموزشی رایگان در صفحه اینستاگرام SKPPART
