تسمه تایم چیست؟ اهمیت تسمه تایم در خودرو
تسمه تایم به انگلیسی Timing Belt از دهه ۱۹۶۰ میلادی در خودرو ها استفاده شده است. استفاده از تسمه در خودرو ها باعث شده است تا موتور خودروها آلودگی صوتی کمتری تولید کنند و صدای کمتری داشته باشند. همینطور تسمه تایمینگ دارای وزن کمتری نسبت به زنجیر تایم و تجهیزات آن دارد و باعث کاهش وزن در خودرو می‌شود.
تسمه تایم در دسته بندی قطعات مصرفی خودرو قرار می‌گیرد و باید نسبت تعویض کردن آن در زمان و کیلومتر مشخص اقدام کنید. استفاده از تسمه های تقلبی و متفرقه سلامت موتور شما را به خط می‌اندازد و مالک خودرو متحمل هزینه های تعمیر گزافی می‌شود.
اگر با زنجیر تایم آشنایی ندارید، حتما مقاله <زنجیر تایم چیست؟ علایم خرابی زنجیر تایمینگ> را مطالعه بفرمایید.
وظیفه تسمه تایم خودرو چیست؟
مهم ترین وظیفه تسمه تایم در خودرو تنظیم زمانبندی موتور (تایمینگ موتور) است. تایمینگ موتور امری است بسیار مهم و حیاتی برای کارکرد درست و صحیح موتور. تسمه تایم به ما تضمین می‌دهد که زمانبندی باز و بسته سوپاپ ها نسبت به حرکت پیستون ها از تنظیم خارج نشود.
در زمان بسته شدن یا جمع کردن موتور در یک نقطه که معمولا شاخص بر روی دنده تایمینگ موتور قرار دارد، میل لنگ و میل سوپاپ را تنظیم می کند و سپس تسمه تایم را بین میل لنگ و میل سوپاپ قرار می‌دهد. تسمه تایمینگ هم حرکت میل لنگ را به میل بادامک انتقال می‌دهد و هم به ما اطمینان می‌دهد که در زمان انتقال این نیرو حرکتی، هیچ یک از پولی ها کمتر یا بیشتر حرکت نکند.
Video Credit: How Timing Belt Works from FREE EDUCATION ON AUTOMOBILE YouTube channel
زمانبندی موتور چطور به هم میریزد؟
بیشتر یا کمتر حرکت کردن میل لنگ یا میل بادامک نسبت به یکدیگر به معنی بهم ریختن تایمینگ موتور می‌باشد و قطعا کارکرد موتور به کلی مختل خواهد شد و بازدهی موتور کاهش می‌یابد. به صورت کلی اگر یک موتوری داشته باشیم که میل باداملک آن بر روی سر سیلندر آن نصب شده باشد می‌توانیم موتور را به دو بخش پایین (بلوکه سیلندر و ادوات آن) و بخش بالا (سرسیلندر و ادوات آن) تقسیم کنیم. تسمه تایم نیروی دورانی میل لنگ را از بخش پایین موتور به بخش بالای موتور سر سیلندر و در نهایت میل بادامک انتقال می‌دهد.
تسمه تایم از چه چیزی ساخته شده است؟
تسمه تایم از لاستیک با دندانه های سخت ساخته شده است که با چرخ دنده میل لنگ و میل بادامک درگیر می‌باشد.
تسمه تایم در زمان استارت ها و معکوس های ناگهانی و یا در زمان روشن کردن خودرو با هل دادن متحمل فشار بسیار زیادی می‌شود. از همین رو نیاز است تا یک تسمه تایم خوب بتواند این نیروی کششی را به خوبی تحمل کند و هم به صورت بی نقص نیرو را انتقال دهد بدون اینکه از روی دندانه ها سر بخورد.
برای مقاوم سازی تسمه از یک سری نوارها با جنس هایی مانند الیاف و یا پلی استر و یا کولار در برابر این نیروی کششی استفاده می‌کنند. و جنس تسمه تایم از مواد محکمی مانند پلی اورتان قالبی، نئوپرن یا اورتان جوش داده شده در سطوح مختلف ساخته شده است.
طول عمر تسمه تایم چقدر است؟ عوامل مخرب تسمه تایم
لاستیک ها با دماهای بالا و در تماس با روغن تخریب می شوند. طول عمر تسمه تایم در موتورهای داغ و دارای نشتی روغن کاهش می یابد. اگرچه تسمه های جدیدتر و گران قیمت از مواد مقاوم در برابر دما مانند “نیتریل اشباع” ساخته شده اند. همچنین، آب یا ضد یخ می‌تواند بر عمر سیم‌های تقویت‌کننده تسمه تایم تأثیر بگذارد و نیاز به اقدامات احتیاطی ویژه برای کاربردهای خاص به عنوان مثال استفاده از خودرو در آفرود و جاده های ناهموار و یا رد شدن از رودخانه ها و… باشد.
به همین دلیل است که اکثر موتورها به شدت در آب بندی آنها دقت شده است و تسمه تایم در یک قاب مخصوص قرار دارد. تسمه‌های قدیمی‌تر معمولاً به دلیل داشتن دندان‌های ذوزنقه‌ای، سایش بالایی را تجربه می کردند. خب اما اکثر تولیدکنندگان از تکنیک‌های جدیدتری با ایجاد منحنی دندانه استفاده می‌کنند که باعث می‌شود آن را کم صداتر کرده و ماندگاری بیشتری داشته باشد و امروزه در انواع خودروها مشاهده می‌کنیم که این نکته رعایت شده و دندانه های تسمه تایم به شکل منحنی در خودرو ها استفاده می‌شود.
تسمه تایم چه قطعاتی را به حرکت در می‌آورد؟
کار اصلی تسمه تایم به حرکت در آوردن میل بادمک توسط پولی میل بادامک و همچنین میل لنگ موتور توسط پولی تایمینگ می‌باشد. اما در موتورهای مختلف شاهد طراحی های متفاوتی هستیم. به همین دلیل ممکن است در بعضی موتورها وظایف بیشتری بر عهده تسمه تایمینگ باشد.
طراحان موتور بنا بر محدودیت های به وجود آمده حرکت واتر پمپ و یا اویل پمپ (پمپ روغن) و یا پمپ سوخت فشار بالا (استفاده شده در موتورهایی که دارای تکنولوژی پاشش سوخت GDI دارند) را بر عهده تسمه تایم خودرو قرار می‌دهند
به عنوان مثال در خودرو پراید با موتور M13 و یا B3 شاهد این هستیم که تسمه تایم پراید به جز پولی میل لنگ و پولی میل بادامک وظیفه دیگری ندارد از طرفی در موتور های XU7 و TU5 و TU3 و EC5 تسمه تایم پژو به جز میل بادامک و میل‌لنگ پولی واتر پمپ را هم به گردش در می‌آورد. البته که برای تکمیل فرایند حرکت تسمه نیاز به تعدادی بلبرینگ هرزگرد می‌باشد تا تسمه در جای خود سفت شود و از مسیر کاری منحرف نشود.
تفاوت تسمه تایم با تسمه دینام چیست؟
بزرگترین تفاوت تسمه تایم و تسمه دینام دندانه دار نبودن تسمه دینام می‌باشد. تسمه های دینام معمولا یا به شکل صاف و بدون آج هستند و یا به شکل شیار دار در خودرو ها استفاده می‌شوند. اگر تسمه دینام از سر جای خود کمی سر بخورد در حرکت اولیه و یا در معکوس های ناگهانی اختلالی در روند کاری موتور و خودرو نخواهد داشت و این عمل معمولا اتفاق می‌افتد. اما حتی یک دندانه سر خوردن تسمه تایم باعث مختل شدن کارکرد موتور و در نتیجه خارج شدن موتور از حالت ایده آل خود می‌شود و حتی ممکن دچار مشکلات مکانیکی در موتور مانند سوپاپ کج کردن و یا خوردن شدن پیستون شود.
سوالات متداول تسمه تایم
آیا می‌توان به جای تسمه تایم از تسمه دینام استفاده کرد؟
تسمه تایمینگ خودرو دارای دندانه های منحنی می‌باشد که با پولی های میل بادامک و میل لنگ هماهنگ است. از همین رو نمی‌توان از تسمه های صاف و یا شیار دار به جای تسمه تایم موتور استفاده کرد. تسمه تایم با استفاده از دندانه های منحنی از سر خوردن خود جلوگیری می‌کند در صورتی که تسمه دینام ممکن است در کشش های بالا کمی از جای خود سر بخورد.
تسمه تایم فقط در خودرو های دارای دو میل سوپاپ استفاده می‌شود؟
تعداد میل بادامک ها و آرایش سیلندرها تاثیری بر روی کارکرد تسمه تایم ندارد. و در خودروهایی که تک میل سوپاپ هستند مانند پراید و یا خودرو هایی که دو میل بادامک دارند مانند رانا tu5 تسمه تایم ورد استفاده قرار گرفته است.
آيا تسمه تایم بر روی سیستم CVVT بهتر است؟
تسمه تایم وظیفه انتقال نیروی دورانی مکانیکی را دارد و خللی در سیستم زمان بندی متغییر سوپاپ ها CVVT ایجاد نمی‌کند. در واقع به حال سیستم CVVT فرقی نمی کند که میل بادامک با زنجیر تایم حرکت کند و یا تسمه تایم.
مشاهده ویدیوهای آموزشی رایگان در صفحه اینستاگرام SKPPART
