سوالی دارید؟ با ما تماس بگیرید …
۶۳۰۰۲۰۰۰
-۰۲۱
فن رادیاتور خودرو و انواع آن؛ وظایف، عملکرد و نکات کلیدی برای انتخاب و تعمیر
- نویسنده: ثمین خودرو
- بدون دیدگاه
فهرست مطالب
فن رادیاتور خودرو چیست و چه وظایفی دارد؟
فن رادیاتور خودرو یکی از اجزای حیاتی سیستم خنک‌کننده موتور است و بدون وجود فن رادیاتور عملاً ناقص است. این قطعه در زمان‌هایی که جریان هوا برای خنک شدن رادیاتور کافی نیست (مثلاً هنگام توقف یا حرکت کند)، وارد عمل میشود و با جریان دادن هوا از میان پره‌های رادیاتور، دمای مایع خنک‌کننده را کاهش می‌دهد. به‌خصوص در هوای گرم یا ترافیک سنگین که جریان طبیعی هوا کافی نیست.
نقش کلیدی فن رادیاتور:
- جلوگیری از جوش آوردن موتور
- کمک به عملکرد بهینه کولر خودرو
- حفظ دمای بهینه عملکرد موتور (بین ۸۵ تا ۹۵ درجه سانتی‌گراد)
در واقع، هر زمان که موتور داغ شود و جریان هوای طبیعی کافی نباشد، فن وارد مدار میشود.
چگونه فن رادیاتور مناسب برای خودرو خود انتخاب کنیم؟
آیا هنگام رانندگی‌های طولانی یا در ترافیک، خودروی شما بیش از حد داغ میشود؟ انتخاب فن رادیاتور خودرو مناسب، می‌تواند تأثیر چشمگیری در خنک نگه داشتن موتور و پیشگیری از آسیب‌های پرهزینه داشته باشد.
با توجه به تنوع مدل‌ها و برندها در بازار، انتخاب فن مناسب ممکن است گیج‌کننده باشد. به همین دلیل، این راهنمای جامع را تهیه کردیم تا شما بتوانید با آگاهی کامل، تصمیم‌گیری درستی داشته باشید.
در این راهنما با انواع فن رادیاتور، ویژگی‌های هر کدام، روش انتخاب اندازه و ظرفیت هوادهی مناسب برای خودرو آشنا خواهید شد. همچنین نکاتی در مورد نصب و نگهداری صحیح فن ارائه می‌دهیم تا موتور خودرو شما همیشه خنک و روان کار کند.
آشنایی با شِل فن رادیاتور (Fan Shroud)
یکی دیگر از اجزای مهم سیستم خنک‌کننده، شِل فن یا قاب فن است. این قطعه وظیفه دارد جریان هوا را دقیقاً از میان رادیاتور هدایت کند تا حداکثر بازدهی در خنک‌سازی حاصل شود. اهمیت این قطعه در تابستان‌ها یا شرایط رانندگی سخت، دوچندان میشود.
آشنایی با انواع فن رادیاتور خودرو
فن‌های رادیاتور به دو دسته‌ی کلی تقسیم می‌شوند:
فن مکانیکی
این فن‌ها با استفاده از نیروی محرکه موتور (توسط تسمه یا کلاچ ویسکوز) کار می‌کنند و معمولاً در خودروهای قدیمی‌تر دیده می‌شوند.
- رایج در خودروهای قدیمی
- همیشه همراه موتور فعال است
- متصل به میل‌لنگ موتور از طریق کلاچ فن
- عملکرد وابسته به دور موتور است
- ساده اما پرمصرف و بدون کنترل دقیق
- بازدهی کمتر در سرعت‌های پایین
فن برقی
در خودروهای جدیدتر، از فن برقی استفاده میشود. این فن‌ها با فرمان سنسور دمای آب یا ECU و فقط در زمان نیاز روشن می‌شوند.
- رایج در خودروهای جدید
- کنترل دقیق بر اساس دمای موتور با استفاده از ترموستات یا ECU
- عملکرد مؤثر حتی در دور موتور پایین یا ایستادن در ترافیک
- کاهش مصرف انرژی
- قابلیت عملکرد چند سرعته
- نصب آسان و قابل اطمینان
بر اساس طراحی، فن‌های برقی شامل موارد زیر هستند:
- تک‌سرعته (روشن/خاموش)
- دو سرعته (کم و زیاد)
- فن PWM (با کنترل دقیق سرعت توسط ECU)
اجزای سیستم فن رادیاتور خودرو
- موتور فن
- پروانه فن
- رله فن
- سنسور دمای آب (ECT)
- ترموستات
- ECU یا یونیت کنترل فن
هر کدام از این اجزا در عملکرد نهایی فن نقش مهمی دارند و خرابی هر یک می‌تواند باعث از کار افتادن کل سیستم شود.
انواع نصب فن رادیاتور
فن Push (فشار دهنده)
در جلوی رادیاتور نصب میشود و هوا را به داخل رادیاتور می‌فرستد. برای خودروهایی مناسب است که فضای پشت رادیاتور محدود دارند.
فن Pull (مکش کننده)
در پشت رادیاتور نصب شده و هوا را از رادیاتور عبور می‌دهد. رایج‌ترین و مؤثرترین نوع نصب است.
فن انعطاف‌پذیر (Flex Fans)
ترکیبی از فن مکانیکی و برقی هستند. پره‌های آن در دور موتور بالا تخت شده و اصطکاک را کاهش می‌دهند. بیشتر برای خودروهای تقویتی یا پرفورمنس مناسب‌اند.
نکاتی مهم در انتخاب فن رادیاتور خودرو مناسب
برای انتخاب فن مناسب، این عوامل را در نظر بگیرید:
مشخصات خودرو:
اندازه موتور، نوع خودرو (سواری، SUV یا وانت)، وزن خودرو و تجهیزات جانبی مانند توربوشارژر، روی میزان حرارت تولیدی و نیاز به خنک‌سازی تأثیر دارد.
سیستم کنترل دما:
فن‌هایی با سوئیچ ترموستاتیک به‌صورت خودکار روشن و خاموش می‌شوند و مصرف انرژی و سر و صدا را کاهش می‌دهند. این ویژگی در کاهش فشار به باتری خودرو مؤثر است.
نیاز به جریان هوا (CFM):
CFM یا فوت‌مکعب بر دقیقه، میزان هوایی است که فن می‌تواند جابه‌جا کند. موتورهای بزرگ یا تیونینگ‌شده به CFM بالاتری نیاز دارند. اگر سیستم رادیاتور فعلی ضعیف است، ارتقاء به رادیاتور آلومینیومی توصیه میشود.
فضای نصب:
قبل از خرید فن، فضای بین موتور و رادیاتور را اندازه‌گیری کنید. عدم تناسب ابعاد فن ممکن است به برخورد با قطعات دیگر منجر شود.
صدای فن:
اگر صدای زیاد آزاردهنده است، مدل‌هایی را انتخاب کنید که با طراحی کم‌صدا تولید شده‌اند.
انتخاب اندازه و جریان مناسب فن رادیاتور
اندازه فن معمولاً بر اساس قطر پره‌ها بر حسب اینچ تعیین میشود. فن باید با اندازه رادیاتور متناسب باشد. فن کوچک نمیتواند هوای کافی تأمین کند و فن بزرگ ممکن است فضای لازم نداشته باشد یا مصرف برق بی‌مورد ایجاد کند.
برای تعیین CFM موردنیاز، به توان موتور، شرایط رانندگی و وضعیت سیستم خنک‌کننده توجه کنید. در خودروهای تیونینگ‌شده یا موتورهای بزرگ، مشاوره با متخصص توصیه میشود.
چگونه فن رادیاتور کار می‌کند؟
فرآیند کلی عملکرد فن رادیاتور به این صورت است:
- وقتی دمای موتور به محدوده تعریف‌شده توسط ECU برسد (معمولاً بالای ۹۰ درجه)، ECU به رله فرمان می‌دهد.
- رله جریان برق را به موتور فن می‌فرستد.
- پروانه شروع به چرخش کرده و هوا را از میان رادیاتور عبور می‌دهد.
- با کاهش دما، سنسور دما تغییر را گزارش داده و ECU فن را خاموش می‌کند.
این چرخه به‌طور خودکار و بر اساس دمای لحظه‌ای موتور تکرار میشود.
چرا فن رادیاتور کار نمی‌کند؟ بررسی دلایل رایج کار نکردن فن خودرو
کار نکردن فن خودرو می‌تواند ناشی از چندین عامل باشد که در ادامه بررسی می‌کنیم:
- خرابی سنسور دمای آب: اگر این سنسور سیگنال درستی به ECU نفرستد، فرمان روشن شدن فن صادر نمی‌شود.
- خرابی رله یا فیوز فن: جریان برق به موتور فن قطع میشود و فن کار نمی‌کند.
- ایراد در موتور فن: سایش یا سوختن سیم‌پیچ داخلی موتور فن از علل شایع است.
- نقص در ECU: در برخی موارد، بُرد مرکزی خودرو توانایی کنترل صحیح فن را ندارد.
- خرابی کلاچ ویسکوز (در فن مکانیکی): اگر ویسکوز خراب شود، فن دائماً در حال چرخش نخواهد بود یا به‌درستی عمل نمی‌کند.
علائم هشداردهنده خرابی فن رادیاتور
- جوش آوردن خودرو در ترافیک
- افت عملکرد کولر خودرو هنگام توقف
- صدای غیرعادی از موتور فن
- عدم روشن شدن فن حتی در دمای بالا
- روشن شدن چراغ چک یا اخطار دمای موتور
نحوه تست سلامت فن رادیاتور
برای اطمینان از سلامت فن خودرو، مراحل زیر را بررسی کنید:
- بررسی فیوز و رله فن در جعبه فیوز
- تست مستقیم موتور فن با اتصال به باتری
- بررسی سنسور دمای آب با دیاگ
- بررسی سیم‌کشی و سوکت‌های برق فن
- خواندن خطاهای ECU با دیاگ تخصصی
اگر نیاز به تست سیستم فن خودروتان دارید مقاله زیر را مشاهده بفرمایید؛
آموزش تست فن خودرو با روش های مختلف
نکات مهم در نگهداری فن خودرو
- به‌طور مرتب مایع خنک‌کننده را چک و تعویض کنید.
- ضدیخ مناسب و تاییدشده استفاده کنید.
- در فصول گرم عملکرد فن را با دقت بررسی کنید.
- در صورت شنیدن صدای اضافی از فن، سریعاً بررسی کنید.
- فن را از روغن، گرد و غبار و جرم‌های جاده‌ای تمیز نگه دارید.
پرسش‌های متداول درباره فن رادیاتور خودرو
فن رادیاتور چه زمانی روشن میشود؟
زمانی که دمای موتور از حدود ۹۰ درجه بیشتر شود یا در صورت روشن بودن کولر، حتی در دمای پایین‌تر نیز فعال میشود
آیا خرابی فن باعث جوش آوردن خودرو میشود؟
بله، اگر فن عملکرد مناسبی نداشته باشد، رادیاتور نمیتواند گرما را دفع کند و موتور داغ میشود.
چگونه بفهمم فن چند سرعته است؟
با دیاگ یا بررسی مشخصات خودرو و فن، میتوان تعداد سرعت فن را مشخص کرد.
فن مدام کار می‌کند، مشکل از کجاست؟
احتمال خرابی سنسور دما یا گیر کردن رله وجود دارد. همچنین ممکن است ترموستات در وضعیت باز گیر کرده باشد.
هزینه تعویض فن چقدر است؟
از حدود ۷۰۰ هزار تومان تا چند میلیون تومان بسته به نوع خودرو، برند و تعداد دور فن متغیر است.
فن رادیاتور؛ نجات‌دهنده پنهان خودرو
فن رادیاتور خودرو، یکی از قطعات به ظاهر ساده اما بسیار حیاتی در سیستم خنک‌کننده است. شناخت دقیق عملکرد آن، آشنایی با انواع مختلف و دانستن علائم خرابی، می‌تواند شما را از آسیب‌های جدی موتور و هزینه‌های گزاف نجات دهد.
اگر این مقاله برای شما مفید بود، لطفا آن را از طریق شبکه‌های اجتماعی برای دوستان خودتان ارسال کنید.
